چرا مادربرد لپ تاپ به باتری CMOS مجهز است؟
مادربردها در لپ تاپ دارای باتری هستند که در مدلهای قدیمی و جدید، کارهای متنوعی دارند. چنانچه از لپ تاپهای قدیمی استفاده میکنید، مین برد رایانهتان به یک باتری داخلی مجهز است که وظیفه فراهم کردن انرژی مورد نیاز کامپیوتر در حالت خاموشی را برعهده دارد نه تأمین برق دستگاه که در ادامه بهتر با آن آشنا میشوید. در این مطلب در مورد کاربرد و عمر باتری CMOS و زمان تعویض آن اطلاعاتی را بدست میآورید. قبل از اینکه علت نیاز لپ تاپ به باتری را توضیح دهیم، تعریفی از باتری CMOS و BIOS باید بدانید.
باتری CMOS چیست؟
واژه CMOS مخفف عبارت Complementary Metal-Oxide-Semiconductor است. در نسلهای اولیه لپ تاپها، نوعی حافظه به نام CMOS RAM (حافظه رم) به کار میرفت که تنظیمات بایوس را در خود ذخیره میکرد. این حافظه، برای نگه داشتن اطلاعات در حالت خاموشی سیستم نیاز به باتری داشتند. در کامپیوترهای امروزی از حافظه رم استفاده نمیشود و به جای آن تنظیمات بایوس را در حافظهای دیگر با عمر بیشتر ذخیره میکنند. بنابراین برای ذخیرهسازی نیازی به جریان دائمی برق ندارند. مادربرد رایانههای جدید به اسم UEFI شناخته شده که تنظیمات BIOS را در حافظه هارد دیسک کامپیوتر ذخیره میکنند. در نتیجه در این سیستمها نیازی به باتری نیست اما باز هم وجود داشته و میتوانید ببینید و دلیل حضور آن را توضیح خواهیم داد.
UEFI چیست؟
UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) استانداردی صنعتی جهت جایگزینی بایوس است که بین تولیدکنندگان تراشه مانند Intel و AMD و شرکتهای همچون مایکروسافت و تولید کنندگان لپ تاپ تصویب شد. از مزیتهای UEFI میتوان پشتیبانی از حالتهای Secure Boot، 32 و 64 بییتی و هاردهای بالای 2 ترابایت اشاره کرد. Secure Boot یا بوت امن روندی است که امنیت یک سیستم را در مراحل آغازین و روشن شدن دستگاه فراهم میکند تا بد افزارها از فرایند راهاندازی کامیپوتر استفاده نکنند به این صورت که همه کدهای اجرا شده در حین شروع به کار لپ تاپ بررسی شده تا امضای امنیتی معتبری داشته باشند. مزایای دیگر UEFI بوت انتخابی و اورکلاک کردن و ایجاد تغییر در تنظیمات خصوصی مین برد میباشند.
بایوس چیست؟
سیستمهای قدیمی از بایوس بهره میبردند. BIOS مخفف کلمه Basic Input/Output System است که به شکل تراشهای در مین برد قرار گرفتهاند. وقتی که شما لپ تاپ را روشن میکنید، بایوس وارد عمل شده و تستهای اولیه و ثانویه برای شروع به کار دستگاه را انجام میدهد. شما میتوانید با زدن دکمه f12، f10 یا هر دکمهای که تنظیمات بایوس را میآورد، وارد آن شده و تغییرات دلخواه خود را اعمال کنید. از جمله تنظیماتی که به آن دسترسی دارید، میتوان به ترتیب بوت اشاره کرد.
دلیل وجود باتری در لپ تاپ
همانطور که گفتیم در کامپیوترهای قدیمی برای حفظ و ذخیره اطلاعات بایوس نیاز به باتری بود ولی در دستگاههای جدید چون این تنظیمات در حافظه بلند مدت که نیاز به انرژی در خاموشی ندارد، ذخیره میشوند. پس دلیل وجود باتری در لپ تاپهای امروزی چیست؟ تنها علتی که هنوز باتری در مادربرد به کار میرود، ساعت زنده یا RTC (Real Time Clock) است. در واقع برای ذخیرهسازی اطلاعات ساعت استفاده میشوند و رایانهها با وجود خاموش و روشن شدن، زمان را مثل ساعت کوارتز نگه میدارند.
زمان تعویض باتری
باتریها CMOS عمر بالایی دارند اما به هرحال دائمی نیست و زمانی باید عوض شوند. معمولاً متوسط عمرشان 10 سال است که برای یک کامپیوتر شخصی خوب است. حتی استفاده عادی از لپ تاپ، این عمر را بیشتر هم میکند. اما عدم استفاده طولانی مدت و خاموش ماندن دستگاه، مصرف انرژی باتری را برای نگهداری اطلاعات ساعت بیشتر میکند. پیامهای زیر نشاندهنده پایان عمر باتری بوده و باید تعویض شوند:
- CMOS Battery Failure
- ACPI BIOS Error
- CMOS Read Error
- CMOS Checksum Error
- New CPU Installed
شاید درک این پیغامها برای شما سخت باشد و نتوانید تشخیص دهید که باتری فرسوده شده است اما اگر باتری انرژی کافی نداشته باشد، مادربرد قادر به یادآوری وجود سی پی یو را از دست داده و به عنوان یک قطعه جدید شناسایی میکند. از آن جا که در سیستمهای جدید، اطلاعات در حلافظه دائم و بلند مدت ذخیره میشود، پس از تمام شدن عمر باتری، به خوبی راهاندازی میشود اما توانایی محاسبه زمان را از دست داده و با مشکلات بروزرسانی و غیره روبرو میشوید.